Het Voorval – Armando en de mythe volgt het laatste hoofdstuk in het leven en het werk van een van de belangrijkste naoorlogse kunstenaars. Het is een zoektocht naar de waarheid en een ode aan het mysterie. Sjors Swierstra en Roelof Jan Minneboo laten zien dat kunstenaar en werk samenkomen in een fascinerend gesamtkunstwerk over trauma, schuld en herinnering.

“Dichter bij Armando kun je waarschijnlijk niet komen.” – de Volkskrant

Je leven wordt gevormd door wat er in je jeugd gebeurt, aldus kunstenaar Armando. Zijn jeugd staat in het teken van één, allesbepalend voorval: tijdens de Tweede Wereldoorlog doodt een jongen in het bos een Duitse soldaat. Het verhaal komt in Armando’s werk in vele vormen terug; een noodlottig treffen, een slachtoffer die dader wordt, een schuldig bos dat alles zag maar zwijgt. Was Armando betrokken bij de noodlottige gebeurtenis of heeft hij een tragedie van mythologische proporties bedacht? Filmmakers Sjors Swierstra en Roelof Jan Minneboo gaan op zoek naar antwoorden.

Het begint aan de rand van een bos. Een jongen van een jaar of 15 trotseert de spertijd. Een Duitse soldaat houdt hem staande en voert hem mee naar Kamp Amersfoort. De jongen doet of hij struikelt en steekt de soldaat neer. De soldaat sterft, de jongen vlucht. Dit voorval, Hét Voorval, speelt een essentiële rol in het werk van schilder, schrijver, dichter, beeldhouwer, violist en theatermaker Armando. In interviews begint hij regelmatig zelf over het voorval, maar als er wordt doorgevraagd weert hij af. Dus blijven er vragen: was hij er zelf bij betrokken of heeft hij een universele tragedie bedacht, een eigen mythe, die als rode draad door zijn omvangrijke oeuvre loopt?

Het fenomeen
Armando, de knappe, charismatische man met de koude loerende ogen, heeft zijn fascinatie voor geweld nooit onder stoelen of banken gestoken. Hij cultiveert al sinds zijn eerste verschijning op het toneel van de kunst een gewelddadig imago. Hij laat zich portretteren met wapentuig en noemt zichzelf ‘het fenomeen Armando’: een misdadig sujet, een ‘geducht vuist, straat en messenvechter’. Vindt die fascinatie en het spel dat Armando ook op hoge leeftijd nog met zijn imago speelt, zijn oorsprong in het voorval?

Swierstra en Minneboo, al lang geïntrigeerd door de mens Armando en diens knarsende oeuvre, kruipen naarmate de film vordert steeds dichter op de huid van de kunstenaar. De filmmakers confronteren Armando met het mythische beeld dat hij van zichzelf heeft geschetst. De vragen over het voorval worden indringender, de camera zoomt in op zijn door ouderdom verweerde gelaat. Nog altijd fonkelen zijn loerende ogen. Armando geeft zich niet zomaar gewonnen, hij strijdt voor de autonomie van zijn kunstenaarschap. Wil Armando, nu het einde nadert, spreken over wat er voorviel in het bos?

De film volgt het laatste hoofdstuk in het leven en het werk van een van Nederlands belangrijkste naoorlogse kunstenaars. Het is een zoektocht naar de waarheid en een ode aan het mysterie. Swierstra en Minneboo laten zien dat kunstenaar en werk samenkomen in een fascinerend gesamtkunstwerk over trauma, schuld en herinnering.

De documentaire wordt uitgezonden als aflevering van Het uur van de wolf.

NTR – Donderdag 9 mei 2019

Kijk Het Voorval – Armando en de mythe terug via NPO Start

Affiche Het Voorval – Armando en de mythe